Dancer in the Dark (2000) - Lars von Trier (2)

Bij Dogville was het me ook al opgevallen. Veel seculiere recensieschrijvers hebben geen oog voor diepere christelijke lagen. Reinier Sonneveld bevestigt deze indruk als hij opmerkt: Een reden om toch te kijken, zijn Von Triers onmiskenbare katholieke sympathieën en obsessies, die echter zelden door recensenten worden opgemerkt. Ook bij Dancer in the Dark lijkt dat het geval te zijn. 

The New York Times (Dana Stevens): Dancer in the Dark" is one of the most sadistic films I've ever seen, but it also raises the possibility that sadism might be, in spite of itself, a species of love.

New York Post (Jonathan Foreman): Here, the female victim-martyr suffers mainly to serve the requirements of an absurd plot that could come straight out of a particularly sentimental Victorian novel. 

Op cvfilm.nl staan de volgende besprekingen:

Recensie (uit 2007) van Ronald Westerbeek. Hij geeft heel nadrukkelijk een christelijke duiding. Merkwaardig is dat de recensie (2009) van Jaap Noordzij de conclusies van Westerbeek behoorlijk tegenspreekt. Onterecht lijkt mij. De vraag rijst of dit komt doordat latere films van Lars von Trier een christelijke duiding wellicht onderuit halen?

Uiteindelijk blijkt dat Selma letterlijk álles over heeft voor haar zoontje. Maar die liefde krijgt in de film geen vorm. (...) Hoewel Lars von Trier Katholiek is merk je nergens dat Selma een ankerpunt vindt in een vorm van religie of dat ze zich tot God richt in een gebed. Selma zoekt de kracht in zichzelf en het is een last waar ze letterlijk onder bezwijkt. (...)Alleen haar vriendin Kathy (Catherine Deneuve) lijkt haar toegewijd, maar op het laatst van de film twijfel je daar zelfs aan.

Hoe kijk je dan? Het lijkt mij dat recensenten de taak hebben om meer neer te pennen dan de rechttoe-rechtaan inhoud van een film. Is het onkunde, onwil, onmacht? Misschien stomp je gewoon af als je teveel film kijkt... 

Dancer in the Dark (2000) - Lars von Trier

In één woord: indrukwekkend.

Korte inhoud

Tsjechische alleenstaande vrouw (Selma), wonend in de VS in een stacaravan op het erf van een amerikaans echtpaar (Linda en Bill). Sparend voor een operatie voor haar zoontje Gene zodat hij niet blind zal worden door een erfelijke ziekte. Door geldproblemen van Bill krijgt de film een noodlottige wending en wordt een spoor van vernieling in mensenlevens getrokken.

Themathiek

Noodlot, kwaad, waarheid, overwinnende liefde.

Maatschappijkritiek mbt rechtspraak en doodstraf.
Het is heel knap hoe LvonT een plot verzint waarbij een 'op heterdaad betrapt zijn' op het verkeerde been zet. Normaal is zo'n situatie de meest gemakkelijke voor het recherche-onderzoek. Wie de dader is, is duidelijk.

Zijn er christelijke kernnoties aanwezig zo vroeg ik me af. Lars von Trier is op latere leeftijd katholiek geworden. Hij was toen al filmmaker. Zo'n switch kan niet anders dan invloed geven. Maar is het meer dan de maatschappijkritiek die hij geeft? Het thema liefde en kwaad leent zich er goed voor, maar is ook een universeel thema. Een aantal Christusmotieven zijn mijns inziens aanwezig maar niet nadrukkelijk. Subtiele verwijzingen zijn bijv te zien bij de arrestatie van Selma (oa Judasmotief, kruisverwijzing) en de verdere procesgang. Het musical-deel over vergeving lijkt mij duidelijk. Ook de metafoor vh blindzijn is mooi. Maar kenmerkend voor een goede film is dat de diepere lagen niet bij eerste keer bloot komen te liggen.

Karakters

Veel films komen niet boven het maaiveld uit vanwege de vreselijke zwartwitkarakters van de hoofdrolspelers. Ik denk bijv aan Shawhank Redemption ;) Zo niet met deze film. Prachtige karakters worden neergezet zoals haar vriend Jeff, haar vriendin Kathy en een ontroerend portret van een gevangenbewaakster. Het is jammer dat er niet meer is gedaan met Linda. Zij is wel erg summier gepenseeld. 

Techniek

Net zoals in Dogville is de cameravoering vanuit de hand. Het is wennen, maar ik denk toch dat het de onrust en het onbehagen dat de film oproept, versterkt. Verder heeft de film musicalachtige passages en verwijzingen naar The Sound of Music. Deze passages onderbreken het verhaal op cruciale momenten en geven je tijd om te reflecteren. Zo werkte het bij mij, maar ik kan  me goed voorstellen dat anderen dit juist erg langdradig vinden.

Geweld, sex en taalgebruik
Het geweld in de film is dienstbaar aan het verhaal. Sex komt er niet in voor. Het taalgebruik is een enkele maal grof.

De zwijgende vrouw

Er zijn in de Bijbel moeilijke passages. Daar is iedereen het wel over eens. Één zo'n passage is 1Cor 14:34,35. Vele exegeten hebben hier hun hoofd al over gebroken, zonder een bevredigende oplossing te vinden. 

             ds Haasnoot

34 Vrouwen moeten gedurende uw samenkomsten zwijgen. Ze mogen niet spreken, maar moeten ondergeschikt blijven, zoals ook in de wet staat. 35 Als ze iets willen leren, moeten ze het thuis aan hun man vragen, want het is een schande voor een vrouw als ze tijdens een samenkomst spreekt. (NBV)

34 Dat uw vrouwen in de Gemeenten zwijgen; want het is haar niet toegelaten te spreken, maar bevolen onderworpen te zijn, gelijk ook de wet zegt. 35 En zo zij iets willen leren, laat haar te huis haar eigen mannen vragen; want het staat lelijk voor de vrouwen, dat zij in de Gemeente spreken. (SV)

Maar er is wellicht een oplossing. Een blogpost van een zekere Phil Payne stelde dat dit tekstgedeelte niet origineel is, maar een 'interpolation'. Een uitvoerige discussie hierover vind je op het blog ETC. Payne gaat hier uitgebreid in op allerlei opmerkingen en kritiek op zijn opvattingen. 

Een aantal argumenten:

1. Eerst vanaf 200 is er bij een kerkvader (Tertulianus) een vermelding van deze tekst. Vanwege de impact van de tekst is het vreemd dat deze passage niet is becommentarieerd door vroegere kerkvaders. Temeer daar 1Cor de meest geciteerde brief van Paulus is.

2. Deze passage onderbreekt een logisch betoog.

3. Bovendien is de passage moeilijk te rijmen met 11:5 en 13

4. De plaatsing van deze passage in verschillend in de handschriften (of na vers 33 of na vers 40). Dit schijnt een signaal te zijn dat hier sprake kan zijn van een invoeging. Dat geldt ook voor het hogere aantal tekstvariaties voor dit gedeelte.

5. Het woordgebruik schijnt anders te zijn dan de context

Ik vind het een mooie oplossing. Nu de SGP nog.

Zien in perspectief

Het is de laatste tijd te druk om regelmatig een berichtje te plaatsen. Daarom nu deze leuke 'je ziet niet wat je ziet'-foto.